Nerw błędny i jego rola w autonomicznym układzie nerwowym

Funkcją autonomicznego układu nerwowego jest regulowanie pracy narządów wewnętrznych, układu krążenia oraz wydzielania wewnętrznego.

Składa się on z dwóch zasadniczych części:

• Układu współczulnego (sympatyczny) – ma działanie pobudzające, zwiększa zużycie energii, przyspiesza akcję serca, podnosi ciśnienie tętnicze, oraz rozszerza źrenice i oskrzela. Jednym słowem przygotowuje organizm do walki lub ucieczki.
• Układu przywspółczulnego (parasymatyczny) – ma działanie dokładnie odwrotne do współczulnego, czyli odpowiada za odpoczynek i rozluźnienie, ogranicza odczuwanie i negatywne działanie stresu oraz spowalnia pracę serca.
• Oba układy działają na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Nawzajem się uzupełniają, a ich prawidłowe zrównoważenie pozwala utrzymać homeostazę

Rys historyczny

Pierwsze badania dotyczące stymulacji nerwu błędnego (VNS), które miały miejsce pod koniec lat 80. XX wieku, były utrudnione, ponieważ wdrożenie zabiegu wymagało operacyjnego wszczepienia stymulatora.

Pod koniec lat 90. zaczęto skupiać się na pacjentach z lekooporną padaczką i w 1997 roku VNS został oficjalnie zatwierdzony jako terapia wspomagająca leczenie tej choroby. W trakcie badań zauważono również, że niezależnie od redukcji ilości napadów, VNS doprowadziła do wyraźnej poprawy nastroju u pacjentów z padaczką ze współistniejącymi objawami obniżenia nastroju czy depresji.

W 2003 roku zaczęto testować pierwsze próby przezskórnej stymulacji nerwu błędnego, które nie wymagają wszczepiania implantów. W ostatnich latach, dzięki zastosowaniu przezskórnej stymulacji (tVNS) badania zdecydowanie przyspieszyły, a lista wskazań do terapii znacznie się wydłużyła.

Zasada działania

Większość włókien czuciowych nerwu błędnego przebiega w obrębie jądra pasma samotnego i kończy się na jego różnej wysokości. Pełni ono swego rodzaju rozjazd, z którego odchodzą 3 zasadnicze połączenia nerwowe:

• w kierunku autonomicznej pętli zwrotnej,
• w kierunku tworu siatkowatego w rdzeniu przedłużonym,
• w kierunku przodomózgowia.

Najważniejsze z punktu widzenia stymulacji nerwu błędnego są szlaki odchodzące w kierunku przodomózgowia. Poprzez miejsce sinawe i jądro okołoramieniowe uzyskują dostęp między innymi do:

• ciała migdałowatego,
• wyspy,
• wzgórza,
• podwzgórza.

To właśnie dzięki takiej budowie, stymulacja nerwu błędnego ma tak szerokie zastosowanie i może być wykorzystywana u pacjentów z depresją, nerwicą czy trudnościami z kontrolą emocji. Może mieć również wpływ pozytywny na rozwój zachowań społecznych, poprawę pamięci i koncentracji, a także trudności z zasypianiem, zespół przewlekłego zmęczenia, szumy uszne oraz wiele innych. Dlatego też przezskórnej stymulacji nerwu błędnego warto spróbować nie tylko u osób dotkniętych depresją czy padaczką, ale również u pacjentów:

• po urazie czaszkowo-krzyżowym,
• po udarze,
• z mózgowym porażeniem dziecięcym,
• autyzmem.

tVNS jest procedurą bezpieczną dla pacjenta i rzadko wywołującą skutki uboczne, do których zaliczamy: bóle i zawroty głowy, nudności, podrażnienie (zaczerwienienie) skóry w miejscu ułożenia elektrody. Działania niepożądane nie mają charakteru trwałego i ustają po zmniejszeniu parametrów stymulacji lub jej zakończeniu.
 

Poniżej załączam linki do badań i artykułów:

https://www.frontiersin.org/journals/neuroscience/articles/10.3389/fnins.2016.00609/full
https://www.frontiersin.org/journals/psychiatry/articles/10.3389/fpsyt.2024.1337101/full
https://www.cambridge.org/core/journals/psychological-medicine/article/effects-of-
acute-transcutaneous-vagus-nerve-stimulation-on-emotion-recognition-in-adolescent-
depression/D7C1B9E2F40C39258506857E8907A570
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S016503271630619X
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1935861X15012255
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1566070221000709
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00016489.2016.1269197